De Andere Wereld – Rijk Arends schrijft tienerboek over de tragische geschiedenis van een Joods gezin uit Ochten

Door Jan van MeerteninBetuwse streekgeschiedenis, Holocaustop1 mei 2021.

“Er klinkt een schot. Het geluid blijft even hangen tussen de barakken. Betty hapt naar adem. Ze krijgt het opeens ijskoud. ‘David!’ zegt ze met een hese stem en ze wijst naar de plek waar hij net nog liep. ‘Ze hebben David neergeschoten.’ Iedereen kijkt richting de wachttoren waar het schot vandaan kwam. Een vuurspugend insect op lange poten. De soldaat heeft het geweer laten zakken. Dan komt het spierwitte gezicht van David om de hoek. Betty haalt opgelucht adem. Zo te zien is hij niet geraakt.”

Familie Frank uit Ochten

Rijk Arends, locatiedirecteur van De Hervormde School in Opheusden, heeft een mooi boek over een tragische geschiedenis geschreven.¹ De Andere Wereld² gaat over een Joods gezin uit Ochten. De familie Frank heeft een goedlopende winkel in dit Betuwse dorp. Helaas wordt in de Tweede Wereldoorlog wordt alles van hem afgepakt en uiteindelijk wordt, omdat ze Joods zijn, het hele gezin uit elkaar gerukt en koelbloedig vermoord in vernietigingskamp Sobibor. Het boek stopt overigens bij de geschiedenis dat ze op de trein worden gezet richting Sobibor. Arends is in staat om het leven in kamp Vugt beeldend te vertellen.³ Een hard bestaan van waterige soep, afbeulen, gestolen spullen en een uit elkaar gerukte familie. De Joden werden behandeld als het afval van de samenleving en als slachtvee afgevoerd. Onmenselijk! We willen het hele verhaal niet verklappen, daarvoor moet de lezer het boek zelf maar lezen.

azistische wreedheden

Het boek verhaalt de belevenissen van een Joods gezin in een Betuws dorp. Een deel van het boek is fictie, maar wel gebaseerd op een reconstructie van het leven in kamp Vugt. Het gezin heeft echt in Ochten geleefd en het helpt dat Rijk Arends foto’s en archiefkaarten heeft toegevoegd aan het boek. Dat spreekt erg tot de verbeelding. De foto’s en kaarten zijn te vinden op bladzijde 119 tot en met 121. Van het gezin is nog meer bekend. Vader Sam Frank had filmen als hobby en heeft het leven in het dorp Ochten vastgelegd.⁴ Nazistische wreedheden waren ongekend en mogen nooit worden vergeten. De Holocaust laat zien wat er van mensen geworden is na de zondeval. Arends wil de tieners blijvend laten ‘beseffen wat er in de oorlog met veel Joodse mensen is gebeurd en dat we de vele slachtoffers blijven herdenken.’ Hij hoopt dat zijn leesboek daar een stukje aan kan bijdragen. Het boek is uitgegeven via Den Hertog en op de website van de uitgever is het eerste hoofdstuk te lezen.⁵ Het boek is beslist te moeite waard! Het boek is ook te gebruiken in de hoogste groepen van de basisschool. Rijk Arends heeft namelijk een lesbrief ontworpen.⁶ We hopen dat leerkrachten de tijd nemen om dit boek voor te lezen aan (of te laten lezen door) de klas en er een les aan te wijden. We mogen dit nooit meer vergeten. Wat wie zijn of haar geschiedenis niet kent, is genoodzaakt haar te herhalen.